Przez media, publicystykę, liczne dyskusje, ciągle wraca problem statusu mniejszości polskiej w Niemczech.
Prawie wszyscy zwolennicy przyznania Polakom takiego statusu odwołują się do
przeszłości, czyli okresu przed II WS, kiedy to rzekomo Polacy taki status posiadali.
Czy odpowiada to jednak prawdzie?
Zanim odpowiem na to pytanie, kilka słów o tym, czym taki status jest i co z niego wynika.
Otóż jego posiadanie gwarantuje określonej mniejszości udogodnienia, środki finansowe, szczególne prawo do ochrony języka i kultury i oczywiście prawa, jak np. wyjęcie spod 5% klauzuli progu wyborczego.
W RFN cztery mniejszości posiadają taki status: Duńczycy, Serbo-łuzyczanie, Fryzyjczycy i Sinti i Roma.
Spełniają oni bowiem wszystkie kryteria Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i niemieckiej ustawy wykonawczej.( https://de.wikipedia.org/wiki/Nationale_Minderheit)
Polacy nie spełniają co najmniej dwóch kryteriów przewidzianych w tej ustawie, nie są ludnością rdzenną w dzisiejszych Niemczech i nie mieszkają w zwartych skupiskach.
Są oni migrantami, najczęściej ekonomicznymi, a nie autochtonami, a takim status mniejszości nie przysługuje.
Zresztą nie na darmo polsko-niemiecki traktat o sąsiedztwie, podpisany w 1991 roku, mówi o „obywatelach niemieckich polskiego pochodzenia”, bądź „przyznających się do polskiej kultury, języka i tradycji”, ale nie o mniejszości polskiej w RFN. Chodzi o to, aby uniknąć dwuznaczności natury prawnej.
Nie oznacza to jednak, ze osoby o takim pochodzeniu nie korzystają z pomocy państwa niemieckiego. Jest wręcz przeciwnie, grupa osób uprawnionych do korzystania ze, de facto, zrównania tak dużej grupy językowej z prawami mniejszości, została znacznie rozszerzona, gdyż z przywileju tego mogą korzystać także Polacy nieposiadający obywatelstwa niemieckiego i późni przesiedleńcy.
Prof. Bachmann ujmuje to takze w takim apekcie:
"
„Prawa mniejszości przysługują uznanym przez dane państwo mniejszościom z racji ich istnienia i uznania ich przez to państwo, a nie dlatego, że inne państwo w określony sposób traktuje swoich obywateli. W świetle tych konwencji państwa mają całkowicie wolną rękę, jakie grupy obywateli na swoim terytorium uznać za mniejszości narodowe, a jakie nie. To wynika z suwerenności państw.
Ochrona mniejszości chroni więc tylko grupy, które składają się z obywateli danego państwa i przez to państwo są uznawane za mniejszość. Dlatego, przykładowo, Francja nie ma problemów z konwencjami dotyczącymi ochrony mniejszości, bo po prostu nie uznaje żadnej grupy za mniejszość.”http://www.fronda.pl/a/hambura-i-bachmann-dwuglos-w-sprawie-mniejszosci-polskiej-w-niemczech,4896.html
Takie postawienie sprawy nie podoba się szczególnie Polakom związanym z, bodajże prawie 300, polskimi organizacjami polonijnymi, ktore wszystkie razem mają ok. 800 do 1000 członków, z czego ok. osiemdziesięcioma może poszczycić się najstarszy z nich, Związek Polaków w Niemczech
Stad tez domagają się już od dawna przywrócenia Polakom statusu mniejszości narodowej.
Problem polega jednak na tym, ze Polacy nigdy czegoś takiego nie posiadali.
Ciągle przywoływany dekret Goeringa z lutego 1940 roku nie dotyczy wcale likwidacji statusu mniejszości polskiej, ale jest zakazem działalności organizacji polskich i zapowiada konfiskatę ich mienia.
Jedyną wspólną, polsko-niemiecką, umową o ochronie mniejszości, była zawarta na 15 lat w maju 1922 roku Konwencja Górnośląska.( http://www.traktaty.msz.gov.pl/fd.aspx?f=P0000017125.pdf ) Dotyczyła ona jednak, jak sama nazwa wskazuje, wyłącznie Górnego Śląska i była konieczna ze względu na podział tego regionu miedzy Polskę i Niemcy.
Gdy wygasła ona w 1937 roku, nie została przedłużona.
Innych umów, ani bilateralnych, ani międzynarodowych, dotyczących mniejszości, Niemcy w okresie międzywojennym nigdy z Polska nie zawarały.
Skąd wiec się wzięła owa legenda o rzekomym utraconym statusie mniejszości przez Polaków w Niemczech?
Nie wiem, być może jest to wynik okresu PRL-u, albo przekonania, ze się należy, a może wynika z całkowicie innych przyczyn?
Jedna z głównych polskich analiz dotyczących tego problemu, sporządzona zaraz na początku lat 90. ub. wieku, zdaje się przez pana Hamburę, adwokata zajmującego się każdym możliwym problemem, wypędzonego, pojawia się wyłącznie stwierdzenie, ze status mniejszości przyznano Polakom po I WS, w 1922 roku. Nie podaje się tam tez żadnego żródła, a więc można to uznac za pobożne życzenie autora, bądź tez mylenie Konwencji Górnośląskiej z jakąś inną, wyimaginowaną umową.
Jedno jest pewne, mit ten doskonale zadomowił się nawet w pracach naukowych i to nie tylko polskich, ale i niemieckich.
A z mitami, jak wiadomo, walczy się ciężko.
„- Polacy nie są już w Niemczech mniejszością historyczną – tłumaczy Loew. - Działacze polonijni w Niemczech „sami sobie konstruują ciągłość”. Polacy stracili status mniejszości narodowej, którego nota bene nigdy nie posiadali – zaznacza.”
http://www.dw.com/pl/niewidoczni-lecz-wszechobecni-pierwsza-historia-polak%C3%B3w-w-niemczech/a-17907257
Polecam:
Rudolf Jaworski, Marian Wojciechowski, Deutsche und Polen zwischen den Kriegen / Polacy i Niemcy miedzy wojnami. Status mniejszos'ci i "walka graniczna": Minderheitenstatus und "Volkstumskampf" im Grenzgebiet. Amtliche Berichterstattung aus beiden Ländern 1920-1939 / Reporty wladz polskich i niemieckich z lat 1920-1939. Institut für Zeitgeschichte, Generaldirektion d. polnischen Staatsarchive
Walter de Gruyter,1996
http://www.bpb.de/internationales/europa/polen/40858/analyse?p=3
http://www.fronda.pl/a/hambura-i-bachmann-dwuglos-w-sprawie-mniejszosci-polskiej-w-niemczech,4896.html
http://wiadomosci.wp.pl/kat,1356,title,Zwiazek-Polakow-w-Niemczech-zabiega-o-status-mniejszosci,wid,16933869,wiadomosc.html?ticaid=117206
http://www.rp.pl/artykul/452282-Polacy-w-Niemczech---watpliwa-mniejszosc.html#ap-5
http://alexx.salon24.pl/615730,o-statusie-prawnym-mniejszosci-polskiej-w-niemczech
http://pf.mowimypopolsku.de/lexicon_info.php?id=43&keyword=
